کوک سنتور در دستگاه سه گاه

چگونه سنتور در دستگاه سه گاه را کوک کنیم؟

کوک سنتور برای سه گاه راست کوک (لاکرن)

کوکی که در سنتور برای سه گاه راست کوک (لاکرن) معمول است، با وجود اینکه گوشه ی حصار در آن به خوبی قابل اجرا نیست، کامل ترین کوک ممکن برای سنتور در موسیقی ایرانی است. در حقیقت، می توان این کوک را با کوک “می، لا، ر، سل” ویلن در موسیقی اروپایی_ که کوک کاملی است_ مقایسه کرد.

جهت اطلاعات بیشتر درباره آموزش سنتور کلیک کنید.

در کوک سه گاه لاکرن، همان طور که گفته شد، به استثنای گوشه ی حصار بقیه ی ردیف سه گاه به خوبی و با وسعت کامل در پزیسیون های مختلف قابل اجراست. البته فراموش نشود که خرک چهارم پزیسیون سوم لابمل کوک می شود تا برای اجرای ملودی های گوشه مخالف به اشکال برنخوریم.

یکی از محاسن این کوک برای این دستگاه این است که پرده ی مویه و تغییر آن در مخالف از هم مجزا بوده در آن واحد در تمام پزیسیون ها (نت های متغیر)(می بمل و می کرن) موجود می باشد.

به علاوه، در این کوک برای اجرای درآمد و زابل و مویه وسعت کاملا زیادی موجود است و برای پیدا کردن نت های مختلف تقریبا احتیاجی به تغییر پزیسیون نیست ولی برای قسمت مخالف، چون بر روی سیم دوم باید اجرا شود و دارای تغییر پزیسیون های زیادی می باشد و به سهولت نمی توان از عهده ی اجرای خوب این گوشه برآمد، تا حدودی تولید اشکال خواهد کرد.

کوک سنتور برای سه گاه چپ کوک (می کرن)

در سنتور چپ کوک سه گاه را کوک مخالف سه گاه می گویند زیرا بهترین کوکی که می توان در آن مخالف سه گاه را به سهولت اجرا کرد همین ” کوک” است. در سنتور تنیک چپ کوک سه گاه نت می کرن خواهد بود که خرک اول سنتور است. تنها اشکالی که در این کوک موجود است در موقع اجرای گوشه ی مویه به مخالف می باشد. در اینجا نت ” سی” هم باید کرن باشد (برای مخالف) و هم (باید) بمل باشد(برای مویه).

1. چون اجرای مخالف سه گاه روی نت “دو” خواهد بود، که در حقیقت محل آن وسط سنتور است، وسعت زیادی یرای اجرای آن موجود است. این است که از اجرای گوشه ی مویه در این(کوک) سه گاه صرفنظر کرده خرک پنجم را در تمام پزیسیون ها “سی کرن” کوک می کنند.
2. خرک پنجم سیم زرد سنتور را (سی بمل) و خرک سیم سفید را (سی کرن) کوک می کنند. در این کوک نیز چون قسمت های زابل و مویه به قسمت بم می افتد، این گوشه ها حالت بسیار شاعرانه و شورانگیزی پیدا می کنند، به خصوص در چهار مضراب های آن ها از سیم های زرد به خوبی می توان استفاده کرد، ولی البته ناگفته نماند که(این نحوه ی کوک) از وسعت سنتور برای (اجرای) مخالف سه گاه کاملا می کاهد.
3. در بعضی مواقع ممکن است سی کرن را در خرک های زرد ایجاد نموده سی بمل را در سیم های سفید تهیه کنیم. این عمل برای اجرای پاساژهایی که به طرف بم می روند حالت بسیار خوبی ایجاد می کند ولی از وسعت ساز برای اجرای گوشه ی مخالف می کاهد.

مطالعه بیشتر : کوک سنتور در دستگاه شور

کوک سنتور برای سه گاه سی کرن

در مورد کوک سه گاه سی کرن یک نکته ی جالب توجه است که باید ذکر شود و آن این است که در این کوک می توانیم خرک های اول را می بکار و خرک های دوم را فا سری کوک نماییم. در این صورت، گوشه ی حصار، به نحو احسن قابل اجرا خواهد بود.

در ضمن، می توانیم نت های می کرن و فابکار را هم در خرک های هشتم و نهم کلیه ی پزیسیون ها تهیه نماییم. البته اجرای آواز در این کوک، با ترتیبات سابق الذکر، چندان آسان نیست ولی چنانچه نوازنده قوی و در کار خود ورزیده باشد، کلیه ی ردیف سه گاه را به بهترین وجهی در این کوک می تواند اجرا نماید، مشروط بر اینکه به جای خرک “لا” (چهارم) خرک “سی” (پنجم) را کمی به طرف جلو بکشد.

ممکن است گفته شود که چرا کوک فوق را، که حتی گوشه ی حصار را هم می توان به راحتی در آن اجرا نمود، به عنوان کامل ترین کوک برای اجرای سه گاه در سنتور در نظر نگرفته ایم.

این نظر کاملا صحیح است ولی اولا، به همان دلایلی که برای اجرای دستگاه ها در یک پرده پایین تر ذکر شد، و ثانیا به دلیل اینکه در این کوک در گوشه های حصار و مخالف باید بعد از خرک نهم بلافاصله به خرک سوم در پزیسیون بعدی پرش کرد که ممکن است فرصت دست ندهد و یا اشکالات دیگری پیش بیاید عجالتا کوک یک پرده پایین تر لاکرن بیشتر معمول شده است.