آموزش کلارینت
درباره ساز کلارینت بیشتر بدانیم
آموزش کلارینت به شما این فرصت را میدهد که با یکی از سازهای پرطرفدار و باصدای دلنشین دنیای موسیقی آشنا شوید. کلارینت با طراحی خاص خود و انواع مختلفی که دارد، در موسیقی کلاسیک و مدرن نقش مهمی ایفا میکند.
این ساز با ساختار پیچیده و دامنه صوتی وسیع، نیازمند مهارت و دانش ویژهای است که در دورههای آموزش کلارینت میتوانید به آنها دست یابید و تواناییهای نوازندگی خود را به سطح جدیدی برسانید. در ادامه با این ساز بیشتر آشنا میشویم.
کلارینت (قره نی) سازی انتقالی است و باید گفت انواع مختلفی از این ساز ساخته شده که هریک با فاصله ای دیگر، انتقالی هست. ما در اینجا از کلارینت (قره نی) «سی بمل» که رایج ترین نوع کلارینت (قره نی) است گفتگو می کنیم.
«سازی را انتخاب کنید که دوست دارید با آموزشگاه موسیقی چکاد حرفه ای شوید»
ساختار ساز کلارینت
کلارینت (قره نی) ازدسته سازهای «یک زبانه ای است» و متشکل است از یک لوله استوانه ای که انتهای تحتانی آن کمی مخروطی شده است. در انتهای بالایی ساز، تکیه گاهی مانند منقار، ازجنس چوب، کایوچو یا پلاستیک تعبیه شده است. یک سوی آن تقریبا صاف و سوی دیگر سطحی و منحنی است و در سوی صاف آن تیغه ای نیی بر«منقار» تکیه کرده است به نام «زبانه». این قسمت را مجموعا « دهانی» می نامند که درمواقع نواخت کاملا در دهان (و احیانا مابین دندانها) قرارمیگرد.
آموزش کلارینت در این زمینه به نوازندگان کمک میکند تا با ساختار و تکنیکهای نواختن این ساز بهطور کامل آشنا شوند. علاوه بر دهانی، قسمتهای دیگری نیز در این ساز وجود دارند که همگی میتوانند از هم جدا شوند و آشنایی با این اجزا، بخش مهمی از یادگیری نواختن در آموزش کلارینت است.
تعداد کلیدها و سوراخهای کلارینت (قره نی) ، بسیار بیشتراز کلیدها و سوراخ های فلوت و به همین دلیل انگشت گذاری این ساز مشکل تر از فلوت است.
وسعت صدای کلارینت از سازهای بادی دیگر نسبتا بیشتر است.
تاریخچه و تکامل کلارینت
کلارینت که در بین سازهای ارکستر دارای محدوده ی صوتی وسیعی است اولین باردر حدود سال 1694 توسط یک سازنده ی آلمانی به نام ( کریستف دنر) با اقتباس از سورنا ساخته شد و در طول بیست سال فرم خاص خود را به دست آورد. بین سال های 1840 و1850 سیستم مکانیک سازها که توسط تئوبالد بوهم به صورت بسیار موفقیت آمیز روی فلوت کار گذاشته شده بود به کلارینت (قره نی) هم انتقال یافت.
تنظیم و کوک کلارینتهای مدرن
اندازه کلارینت های مدرن، کوک و نوع انتقالی بودن شان را مشخص می کند. مثلا اگر یک ملودی در تنالیته ی دو بزرگ (c) نوشته شود و با کلارینت سی بمل (Bb) نواخته شود، ملودی در تنالیته ی سی بمل بزرگ (Bb) یک پرده پایین تر شنیده خواهد شد و اگر توسط کلارینت لا (A) نواخته شود، در تنالیته لا بزرگ (A) یک سوم کوچک پایین ترشنیده خواهد شد و اگر با کلارینت می بمل سوپرانو (Eb) نواخته شود، در تنالیته ی می بمل بزرگ (Eb) یک سوم کوچک بالاتر شنیده خواهد شد.
پایین ترین نت نوشته شده برای تمام کلارینت ها(قره نی ها) به استثنای کلارینت باس نت E با سه خط اضافه در زیر حامل سل است.
ویژگی خاص انگشتگذاری در کلارینت
ویژگی خاصی که در انگشت گذاری تمام کلارینت ها وجود دارد این است که بین نت های (می) زیر حامل تا (Bb)خط سوم برابر است با انگشت گذاری (سی بکار) به بالا.
در کلارینت سی بمل(Bb) زمانی که نت Bb نواخته می شود هیچ کلیدی فشار داده نمی شود و هیچ سوراخی پوشیده نیست و تمام لوله باز است. اما هنگامی که نت B نواخته می شود تمام سوراخ ها مانند (می) بم پوشیده و تمام لوله بسته است، بجز سوراخ vent که محل انگشت شست دست چپ است. اجرای سریع این دو نت (BوBb) به دنبال هم برای بسیاری از نوازندگان خالی از اشکال نیست.
افکت های رنگی
در نوشتن گلیساندوها باید دقت کرد تا تمامی آنها به طرف بالا نوشته شوند. دمیدن هوا داخل لوله، بدون قمیش- ضربه زدن روی کلیدها- و دمیدن فقط داخل سر ساز( که مربوط به مهارت نوازنده است و ربطی به مکانیسم ساز ندارد) اکنون رایج هستند.
در ارکستر به طور معمول از دو کلارینت (قره نی) استفاده می کنند اما در بعضی ارکستر ها، از زمان واگنر تا کنون، سه کلارینت یا بیشتر نیز معمول اند. در بعضی ارکسترها هم ممکن است بنا به نیاز قطعه، از کلارینت Eb Ab Bb و یا کلارینت باس استفاده کنند.
اگر تمایل به یادگیری سازهای غربی دیگر به مانند آموزش پیانو دارید کلیک کنید.
انواع کلارینت
این ساز در جریان تاریخ تکامل خود، در شکل ها و اندازه های مختلف ظاهر شده است. چون تمام سازهای خانواده ی کلارینت (قره نی) سیستم انگشت گذاری یکسان دارند، نوازندگان کلارینت می توانند تمام سازهای این خانواده را بدون درنظر گرفتن اندازه و یا انتقالی بودن آنها بنوازند.
کلارینتها از جمله سازهای بادی چوبی هستند که به واسطهی تنوع در انواع و ابعاد خود، صدای منحصر به فردی تولید میکنند. آموزش کلارینت به نوازندگان این امکان را میدهد که با خصوصیات صوتی و فنی این ساز آشنا شوند و مهارتهای لازم برای نواختن آن را کسب کنند.
هر نوع کلارینت، از جمله کلارینت کوچک، کلارینت باس، و باست هورن، دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که آن را برای اجرای قطعات مختلف موسیقی مناسب میسازد. در این بخش، با این سه نوع رایج ساز کلارینت و نقش مهمی که هر کدام در ارکسترها و گروههای موسیقی ایفا میکنند، بیشتر آشنا خواهیم شد و ویژگیهای منحصربهفرد آنها را بررسی خواهیم کرد.
کلارینت (قره نی) کوچک
کلارینت کوچک در D بسیار کم است و پیشنهاد می شود که تمام قسمتها برای کلارینتEb نوشته شوند. کلارینت های Eb وD هر دو دارای سیستم انگشت گذاری یکسانی هستند.
محدوده صوتی
هنگام نوشتن قطعات برای کلارینت کوچک باید به موارد زیر توجه کرد:
1. وقتی قرار است نوازنده ی کلارینت Bb و یا A بخش دیگری را که برای کلارینت Eb است بنوازد باید فرصت کافی برای تعویض و تنظیم ساز به او داده شود.
2. نواختن کلارینت کوچک از بقیه اعضای خانواده ی کلارینت ها دشوارتر است و هنگام اجرا بهتر است استراحت های زیادتری برای نوازنده در نظر گرفت.
3. ساختمان ساز کلارینت به نحوی است که برای نواختن مناطق صوتی بالا طراحی شده است مطمئن ترین نت در منطقه بالا G6 است، اگرچه نواختن B بالا نیز ممکن است.
منطقه صوتی پایین در کلارینت کوچک کاملا ضعیف استو بهتر است اجرای این منطقه را به کلارینت Bb و یا A واگذار کرد.
4. کلارینت Eb برای سولو در منطقه بالا زیاد به کار برده می شود که بسیارنافذ است. طبیعت این ساز به نحوی است که با کلارینت های دیگر خوب ترکیب می شود، چه در هوموفونی و یا پلی فونی. این کلارینت با فلوت، ویولن و حتی ترومپت نیز ترکیب می شود.
5. اجرای استاکاتو با کلارینت کوچک بسیار صریح و روشن، و اجرای لگا تو بسیار تاثیرگذار است و اجرای هر گونه تریل و تر مولو نیز امکان پذیر است. کلارینت در تمام مناطق قادر به اجرای هر نوع دینا میکی است، بجز آخرین سوم بزرگ در قسمت بالا.
کلارینت باس
کلارینت باس در Bb است اگرچه آهنگسازان گذشته متقاضی کلارینت باس در A بودند. نت Eb3 مدت ها پایین ترین نت در کلارینت باس Bb بود اما آهنگسازان خواهان گسترش محدوده ی آن درمنطقه پایین بودند و سرانجام نت Eb3 نیز به ساز اضافه شد و در سالهای 1930 و 1940 آهنگسازان روسی این ساز را تا c گسترش دادند. امروزه همه پذیرفته اند که پایین ترین نت کلارینت باس Eb3 است .
توضیح : بعضی از کلارینت ها تا نت G6 را نیز اجرا می کنند.
هنگام نوشتن قطعات برای کلارینت باس، آهنگساز باید تصمیم بگیرد در کدام کلید بنویسد. در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیست، بخش کلارینت باس در پارتیتورها را، به ویژه در آلمان، با کلید فا می نوشتند و تمام نت ها یک دوم بزرگ پایین تر از آنچه که نوشته می شدند صدا می دادند.
در قرن بیستم نت نویسی این ساز توسط فرانسوی ها در کلید سل رایج شد و تمام نت ها نهم بزرگ پایین تر از آنچه نت نویسی می شوند صدا می دهند. در حال حاضر نیز از این روش استفاده می کنند. کلارینت باس همان وسعت کلارینت Bb را دارد.
دو نکته مهم درباره کلارینت (قره نی) باس :
- چون این ساز، باس خانواده کلارینت ها است منطقه پایین متمایزترین، غنی ترین و گرم ترین صدا را دارد. صدا در کلارینت باس هرچه به طرف مناطق بالاتر می رود کیفیت و رنگ خود را از دست می دهد.
- اگر چه نت های بالاG5 تا C6 حتی تا ضعیف اند و اجرای آنها بسیار سخت است اما امروزه در آثار موسیقی بسیار مورد توجه اند کلارینت باس همان طور که قادر به نواختن پاساژهای استاکاتو است می تواند لگا تو های نغزلی را نیزاجرا کند اما به خاطر اندازه اش، صراحت و قاطعیت آن کمتر از سازهای دیگر در این خانواده است.
اگر تمایل به یادگیری سازهای غربی دیگر به مانند آموزش ویلن دارید کلیک کنید.
باست هورن
باست هورن را کلارینت تنور ارکستری نیز می گویند و صدا دهی واقعی آن، مانند کر آنگله، پنجم درست پایین تر از نت نویسی آن است. نوع دیگری از آن یک ششم بزرگ پایین تر شنیده می شود.
شکل این ساز، داس مانند است و کمی شباهت به هورن دارد. این ساز که که در حدود1770 میلادی به وسیله ی ( میرهوفرز) ساخته شد، در دوره کلاسک مورد استفاده قرار می گرفت. موتسارت در رکوییم خود ( رکوییم یعنی سرود یادبود مردگان) و ریچارد اشتراوس نیزدر اپرای الکترا از آن استفاده کرده اند. ( داستان این اپرا یکی از تراژدی های «سوفوکلس» شاعر و داستان سرای بزرگ یونانی است). در سال 1985 میلادی هم استراوینسکی در قطعه ی ترنی از این سازاستفاده کرده است.
از باست هورن در ارکسترهای نظامی تقریبا به شکل مستمر استفاده می کنند اما امروزه در ارکستر سمفونیک به ندرت به کار می رود. این ساز از نظر انگشت گذاری و سایر تکنیک ها مانند کلارینت Bb است.
پرسش و پاسخ 1
بحث درباره این مقاله را شما آغاز کنید!
معصومه کارور
با سلام. معصومه کارور هستم. برای پسر ۱۱ ساله ام، ایلیا به دنبال کمک برای یادگیری کلارینت هستم. تو مدرسه ، ساز کلارینت براش انتخاب شده.