مقایسه کمانچه و ویولن

در بررسی دو ساز کمانچه و ویولن، می‌توان به شباهت‌ها و تفاوت‌های ساختاری و اجرایی آن‌ها پی برد. هر دو ساز، از جمله سازهای زهی آرشه‌ای هستند که با استفاده از آرشه نواخته می‌شوند. با این حال، تفاوت‌های مهمی در نحوه‌ی ساخت، مواد به کار رفته، و تکنیک‌های نواختن آن‌ها وجود دارد که هر یک را به ساز منحصر به فردی تبدیل می‌کند. بررسی دقیق این جوانب، کمک می‌کند تا درک بهتری از صدای تولید شده توسط هر ساز و کاربرد آن‌ها به دست آوریم.

ساختار و طراحی کمانچه و ویولن

کمانچه: ساختمان اصلی کمانچه شامل سُراهی، گوشی، سرپنجه، دسته و کاسه است. کاسه ی کمانچه به نوعی مهم ترین قسمت آن است چرا که صدای اصلی ساز از طریق کاسه و پوست روی آن تولید میشود.

بدنه ی اصلی کمانچه معمولا از چوب ساخته می‌شود و جنس پوست روی کاسه معمولا پوست گوسفند یا بز است. این ساز چهار سیم دارد و در موسیقی سنتی ایرانی و برخی موسیقی‌های خاورمیانه استفاده می‌شود.

اگر به یادگیری کمانچه علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً از دوره‌های آموزش کمانچه دیدن کنید.

ویولن: ساختمان ویلن شامل پیچک، گوشی ها، دسته، فینگربرد، شیطانک، جعبه ی صدا (رزونانس یا طنین)، است. جعبه ی صدا از صفحه ی رو، صفحه ی پشت و کلاف که که بین دو صفحه قرار دارد، تشکیل شده است. از طریق این جعبه ارتعاشات سیم ها چندین برابر بزرگتر شده و صدا تولید میشود.

ویولن دارای بدنه‌ای مستطیلی و ضخیم‌ است و معمولاً از چوب‌های مخصوصی مانند افرا و صنوبر ساخته می‌شود. ویولن نیز مانند کمانچه چهار سیم دارد و در موسیقی کلاسیک و بسیاری از سبک‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

روش نواختن کمانچه و ویولن

کمانچه و ویلن هر دو سازهای زهی آرشه ای هستند، به این معنا که به وسیله ی آرشه نواخته میشوند. اما نحوه ی در دست گرفتن آن ها متفاوت است. نوازنده ی کمانچه، آن را را در حالی که روی پایش قرار دارد، می‌نوازد و برای حفظ تعادل، کمانچه را به بدن خود نزدیک می‌کند. ویولن باید به طور عمودی در کنار صورت نوازنده و زیر چانه قرار ‌گیرد.

بیشتر بدانید: اکشن پیانو چیست؟

آرشه 

جنس آرشه ی کمانچه و ویولن از موی اسب است اما امروزه در آرشه ی ویولن از موی مصنوعی نیز استفاده میشود.

موی آرشه ی ویولن توسط یک پیچ که پاشنه نام دارد به چوب آرشه متصل شده است و توسط این پیچ موها به هم فشرده و ثابت میشوند. اما موی آرشه ی کمانچه شکلی مانند کمان دارد و نوازنده با کم و زیاد کردن فشار دست روی آرشه میزان سفت یا شل بودن این کمان را کنترل میکند.

 

محدوده ی کوک ساز کمانچه و ویولن

کمانچه: کوک های متنوعی برای چهار سیم کمانچه قابل انجام است. به عنوان مثال معمولا سیم اول را که نازکتر هست می یا رِ، سیم دوم لا، سیم سوم رِ و سیم چهارم سُل کوک میشوند.

می-لا-ر-سل، ر-لا-ر-سل، می-لا-می-لا مرسوم ترین محدوده های کوک ساز کمانچه هستند.

ویولن: همانطور که گفته شد ویولن مانند کمانچه چهار سیم دارد اما تفاوت در آن است که محدوده ی کوک ویلن فقط چهار نت است و آن نت ها شامل می- لا – ر – سل است. در واقع ویولن به فاصله ی پنجم کوک میشود. باقی نت ها به واسطه ی انگشت گذاری نوازنده روی سیم ها تولید میشوند.

 

صدای ساز

صدای کمانچه معمولاً ملایم‌تر و گرم‌تر است و به طور خاص در موسیقی‌های ایرانی و مناطق خاورمیانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. صدای ویولن روشن‌تر و قوی‌تر است و در انواع مختلف موسیقی از جمله کلاسیک، جاز، و فولک به کار می‌رود.

اگر به یادگیری کمانچه علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً از دوره‌های آموزش ویلن دیدن کنید.

کاربرد، تکنیک‌ها و اجرای موسیقی

کمانچه تکنیک‌های اجرایی خاص خود را دارد و معمولاً در مقام‌های موسیقی ایرانی و نغمات محلی استفاده می‌شود. کمانچه در ارکسترهای ایرانی به عنوان آکومپانیمان کاربرد دارد. اکثر سازهای موسیقی ایرانی مضرابی هستند مثل سنتور، تار، سه تار، عود،… . به همین علت میتوان گفت کمانچه در اجرای گروهی نقش پیوست این سازها را به صورت کششی دارد. در واقع کاربرد کمانچه در ارکستر ایرانی مشابه کاربرد ویولن در ارکستر غربی است.

مهمترین سبک موسیقی که ساز ویلن در آن کاربرد دارد موسیقی کلاسیک غربی است. اما از ویژگی های بارز ساز ویلن آن است که به دلیل تنوع بالای تکنیک‌ها با هر سبکی از موسیقی میتواند وفق یابد، امروزه در سبک های جز، پاپ و حتی موسیقی ایرانی استفاده میشود.

این تفاوت‌ها باعث می‌شود که هر ساز ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را داشته باشد و در سبک‌های مختلف موسیقی نقشی منحصر به فرد ایفا کند.