علائم و دستورات نت خوانی تمبک

در تنبک نوازی دو سیستم نت نویسی رایج هست:

• سیستم یک خطی، همه ی نت ها روی یک خط نوشته میشوند و دارای علائم است.
• سیستم سه خطی، تا حدودی برگرفته از نت نگاری موسیقی ارکسترال غربی است.

بیشتر بدانید: نقش دیافراگم در صداسازی

نت نویسی یک خطی

سیستم اولیه ی نت نویسی تمبک توسط استاد ابوالحسن صبا ابداع شد. این سیستم دارای علائم حرکتی است که روی یک خط نوشته میشوند. مثلا علامت سوال برای حرکت تم طراحی شده است که شبیه شکل حرکت دست زمان اجرای حرکت تم است.

در نت نگاری سازهای ملودیک برای نشان دادن مضراب راست و چپ از علامت هشت و هفت استفاده میشود، استاد صبا نیز بر این اساس در نت نویسی تمبک، دست راست و چپ را با هشت و هفت مشخص کردند.

برای آموزش تنبک کلیک کنید.

نت نویسی سه خطی

زمانی که موزیسین های ایرانی به اروپا سفر کردند، با نت نویسی غربی آشنا شدند و متوجه شدند در ارکسترهای غربی برای سازهای کوبه ای از نت نویسی سه خط استفاده میشود. فرهاد فخرالدینی، کمال پورتراب، هوشنگ ظریف و حسین دهلوی، که همگی از شاگردان استاد تهرانی بودند، با الهام از سیستم نت نویسی غربی، نت نویسی سه خط را برای تمبک ابداع کردند.

محدوده ی نگارش نت های زیر و بم در این سیستم هم مثل نت نویسی سازهای ملودیک است که نت های بم تر روی خط های پایین تر و نت های زیرتر روی خط های بالاتر قرار دارند.

بنابراین نت نویسی سه خطی تنبک به این صورت است:

• روی خط پایین نت های با صدای بم (مثل تُم)، نوشته میشوند.
• خط دوم، ناحیه ی میانه ی تنبک است و صدای میانه ای دارد یعنی نه خیلی بم نه خیلی زیر
• روی خط بالا نت های با صدای زیر نوشته میشود، مثل بک و بشکن.